🧠 روانشناسی پذیرش اشتباهات
یکی از دیدگاههای نادرست درباره ترید و بازارهای مالی این است که تریدرهای موفق، همیشه تحلیلهای دقیق و درستی از بازار دارند و میتوانند تمام روندها را به درستی پیشبینی کنند. تریدرها در طول روز دائماً مشغول تصمیمگیری درباره معاملات خود هستند و احتمال اینکه تعدادی از این تصمیمات اشتباه باشند، وجود دارد. نکته مهمتر، یادگیری از خطاها و کسب تجربه از اشتباهات است که تریدرهای حرفهای را از تریدرهای مبتدی متمایز میکند. در این مقاله به بررسی موضوع مدیریت اشتباهات در ترید میپردازیم و با رایجترین اشتباهات تریدرها در بازارهای مالی و نحوه مدیریت آنها آشنا میشویم. پیشنهاد میکنیم تا پایان مطلب با ما همراه باشید.
🔍 علل اصلی بروز اشتباهات در ترید
اشتباه کردن بخشی از مسیر موفقیت تریدرهای بازارهای مالی است و نمیتوان از آن اجتناب کرد. هر تریدر با هر میزان از دانش و تجربه، ممکن است در معاملات و تصمیمگیریهای خود دچار اشتباه شود و گرفتن تصمیم اشتباه لزوماً به معنای تازهکار یا بیتجربه بودن تریدرها نیست. ماهیت بازارهای مالی و پراپ تریدینگ به گونهای است که احتمال اشتباه در آن همیشه وجود دارد و عوامل مختلفی میتواند تریدرها را به سمت تحلیلهای اشتباه سوق دهد.
عوامل اصلی بروز اشتباه در ترید را میتوان به سه دسته کلی تقسیم کرد:
🧠 عوامل روانشناختی
ترید کردن فقط به دانش فنی و تحلیل نمودارها خلاصه نمیشود و ذهن تریدرها را نیز بهشدت درگیر میکند. تصمیمگیری در لحظه و مدیریت ریسک میتواند فشار روانی زیادی به تریدرها وارد کند و باعث خستگی ذهنی شود. این خستگی ذهنی باعث میشود که احساسات مخربی مثل ترس و طمع نیز فرصت بروز پیدا کنند و منجر به تصمیمات عجولانه و نادرست شوند. عوامل روانشناختی نقش مهمی در این زمینه دارند.
علاوه بر این، گاهی به لیل خطاها و سوگیریهای ذهنی، تریدرها پوزیشن خود را بیش از حد باز نگه میدارند و حتی زمانی که بازار بر خلاف پیشبینی آنها حرکت میکند، حاضر به خروج از آن نخواهند بود. در واقع از نظر روانی، پذیرش اشتباهات برای آنها دشوار است و برای اجتناب از آن، دست به رفتارهای پرریسکی میزنند که میتواند ضررهای سنگینی به دنبال داشته باشد.
📈 پیشبینی ناپذیری بازار
عدم قطعیت و پیشبینی ناپذیری یکی از ویژگیهای مهم بازارهای مالی مثل فارکس است. در چنین بازارهایی ممکن است رفتارهای غیر قابل پیشبینی زیادی رخ دهد و روندی که پایدار به نظر میرسد، به صورت ناگهانی تغییر کند و یا یک خبر مهم در نقطهای از جهان، کل بازار را تحت تأثیر قرار دهد. اتفاقات جغرافیایی و سیاسی، رویدادهای اقتصادی، حوادث طبیعی و غیره میتوانند به صورت مستقیم و غیر مستقیم روی ارزش ارز کشورهای مختلف تأثیر داشته باشند و از این طریق در بازار نوسان ایجاد کنند.
بنابراین نوسانهای غیر قابل پیشبینی و حوادثی که تحت عنوان قوی سیاه (Black Swan) شناخته میشوند، این پتانسیل را دارند که حتی تریدرهای حرفهای را نیز به اشتباه بیندازند. از طرفی، بسیاری از این عوامل خارج از کنترل تریدرها هستند و راه گریزی از آنها نیست. در نتیجه، باید آنها را به عنوان یکی از ویژگیهای ذاتی بازار پذیرفت و به جای تلاش برای اجتناب از آنها، راه مدیریت و مقابله با آنها را یاد گرفت.
📚 نبود آموزش و منابع کافی
وارد شدن به دنیای ترید بدون آموزش و تمرین کافی، مثل این است که یک نفر بدون آشنایی با اصول اولیه رانندگی، پشت فرمان بنشیند و در یک جاده ناآشنا و خطرناک شروع به رانندگی کند. اگر تریدری اصول تحلیل تکنیکال، تحلیل فاندامنتال (بنیادی) یا مدیریت سرمایه را نداند، احتمال اینکه تصمیمهای اشتباهی بگیرد بسیار زیاد است. گاهی تریدرهای تازهکار تحت تأثیر اعتماد به نفس بیش از حد یا اطلاعات اشتباه قرار میگیرند و پیش از آنکه به سطح خوبی از دانش و تجربه برسند، وارد معاملات واقعی با حجمهای سنگین میشوند.
تریدری که برای مقابله با شرایط مختلف بازار آموزش ندیده و تجربه کافی برای ترید در بازارهای نوسانی نداشته باشد، ممکن است در تصمیمات خود دچار تردید شود و با تحلیلهای اشتباه، ضررهای سنگینی را تجربه کند. علاوه بر این، دسترسی نداشتن به منابع، ابزارها و اطلاعات بهروز بازار باعث میشود که تریدرها به سمت تصمیمات ناآگاهانه و احساسی بیشتری سوق پیدا کنند که باز هم احتمال ضرر را بالا میبرد.
📉 اهمیت مدیریت اشتباهات در ترید
تمام تریدرها و سرمایهگذاران بازارهای مالی ممکن است در تحلیلها و تصمیمات خود دچار اشتباه شوند و حتی با بالا رفتن میزان تجربه نیز همچنان احتمال اشتباه و خطا وجود دارد. در مواجهه با چنین اشتباهاتی، بهترین راه این است که آن را بپذیرید و برای بهبود معاملات بعدی خود تلاش کنید. بعضی تریدرها به دلایل روانشناختی مختلف، ضرر کردن را نشانه ضعف خود میدانند و با همین تصور سعی میکنند بهجای پذیرش اشتباهات خود، آنها را انکار کنند یا به دنبال راهی برای فرار از آن باشند.
تلاش برای اجتناب از ضرر و نپذیرفتن اشتباهات در ترید، صرفاً احتمال رفتارهای احساسی را بالاتر میبرد و باعث میشود که تریدرها از برنامه اصلی خود منحرف شوند. برای مثال، بعضی تریدرها بعد از ضررده شدن یک پوزیشن، حد ضرر آن را برمیدارند یا آن را جابهجا میکنند و منتظر میمانند تا بازار برگردد و پوزیشن آنها وارد سود شود. با این کار، احتمال بیشتر شدن ضرر و عبور از دراداون مجاز افزایش مییابد و خیلی زود حساب پراپ خود را از دست خواهند داد.
مهمترین مزایای پذیرش اشتباهات در ترید و مدیریت آنها عبارتند از:
- ✔️ جلوگیری از ضررهای سنگین
- ✔️ امکان یادگیری و بهبود استراتژی معاملاتی
- ✔️ کنترل بهتر احساسات و اجتناب از رفتارهای هیجانی
- ✔️ پیشگیری از تکرار اشتباهات در تریدهای بعدی
- ✔️ کاهش فشار روانی و خستگی ذهنی
🚨 اشتباهات رایج در ترید و علل بروز آنها
بسیاری از اشتباهات تریدرها در فارکس و پراپ تریدینگ با یکدیگر مشترک است و در افراد زیادی مشاهده میشود. بنابراین آشنایی با این اشتباهات و یادگیری علتها و پیامدهای آنها به شما کمک میکند که از تکرار آنها جلوگیری کنید و نسبت به آنها هشیارتر باشید. علاوه بر این، وقتی بدانید که تمام افراد درگیر چنین اشتباهاتی میشوند و شما تنها کسی نیستید که با خطا و اشتباه دست و پنجه نرم میکنید، پذیرش اشتباهات و ضررها برای شما سادهتر خواهد شد و از نظر روانی فشار کمتری به شما وارد میشود.
مهمترین اشتباهات تریدرها در فارکس و پراپ تریدینگ عبارتند از:
🔁 ترید بیش از حد
اُور ترید (Overtrade) یا ترید بیش از حد به این معناست که تریدرها تعداد زیادی معامله انجام میدهند و اغلب این معاملات، خارج از برنامه معاملاتی و صرفاً بر اساس تصمیمات شتابزده و غیرمنطقی انجام میشوند. در واقع تریدرها برای جبران ضررهای قبلی خود سعی میکنند تعداد بیشتری ترید انجام دهند و امید دارند که با سودآور شدن یک ترید، تمام ضررهای قبلی آنها جبران شود.
از نظر منطقی، اگر یک ترید با ریسک به ریوارد مناسب به سود برسد، میتواند ضررهای چند ترید را جبران کند، اما معمولاً تریدرها زمانی اقدام به اور ترید میکنند که در شرایط ذهنی مناسبی قرار ندارند و احتمال تصمیمات احساسی در آنها زیاد است. بنابراین نه تنها ضررهای خود را جبران نمیکنند، بلکه ریسک ضررده شدن تریدهای بعدی آنها نیز افزایش مییابد.
مهمترین دلایل اور ترید یا ترید بیش از حد عبارتند از:
- ✔️ نداشتن استراتژی مشخص: ترید بدون برنامهریزی دقیق باعث میشود که تصمیمگیریهای تریدرها بر اساس احساس و شرایط لحظهای انجام شود. در نتیجه، احتمال اور ترید و انجام تریدهای پرریسک افزایش پیدا میکند.
- ✔️ ترس از جا ماندن (FOMO): فومو یا احساس اینکه بازار در حال حرکت است و تریدر ممکن است از سودهای احتمالی عقب بماند، او را به سمت تریدهای حسابنشده و اور ترید سوق میدهد.
- ✔️ طمع و هیجان کاذب: بعضی تریدرها به دنبال سود سریع و زیاد هستند و زمانی که چند ترید آنها به صورت پیاپی سودآور میشود، به طمع سود بیشتر اقدام به باز کردن تریدهای بیشتری میکنند. این عجله برای کسب سود باعث میشود که تحلیل و استدلال کافی برای هر ترید انجام نشود و ریسک آنها افزایش پیدا کند.
- ✔️ اعتیاد به ترید: گاهی ممکن است ترید کردن به یک عادت یا رفتار وسواسی در تریدرها تبدیل شود. در نتیجه، به جای اینکه تریدها با هدف کسب سود انجام شوند، شکل قمارگونهای پیدا میکنند و بیشتر با هدف تخلیه هیجانهای تریدرها انجام میشوند.
⚠️ بیتوجهی به اصول مدیریت ریسک
مدیریت ریسک یکی از اجزای مهم هر سیستم معاملاتی موفق است و بدون آن نمیتوان به سود پایدار و بلندمدت رسید. بدون مدیریت ریسک، حتی بهترین تحلیلها و استراتژیها نیز نتیجه خوبی نخواهند داشت. بعضی تریدرها تصور میکنند که با انجام تحلیلهای دقیق، نیاز به مدیریت ریسک کمتر میشود و این اجازه را پیدا میکنند که با ریسک بیشتری ترید کنند. در نتیجه، ممکن است بدون حد ضرر یا با حجمهای غیرمنطقی وارد معامله شوند که این کار نه تنها باعث سودآوری نمیشود، بلکه احتمال تریدهای ضررده را نیز بالاتر میبرد.
مهمترین عواملی که باعث نادیده گرفتن اصول مدیریت ریسک میشوند عبارتند از:
- ✔️ اعتماد به نفس کاذب: بعضی تریدرها تصور میکنند تحلیل آنها به قدری دقیق است که نیازی به تعیین حد ضرر ندارد. اعتماد بیش از حد به تحلیلها باعث میشود که تریدرها بدون نگرانی از ریسکهای موجود، با حجم بالا و بدون حد ضرر ترید کنند.
- ✔️ ناآگاهی و بیتجربگی: بعضی تریدرهای تازهکار، درک صحیحی از اهمیت مدیریت سرمایه ندارند و با تمام موجودی حساب خود وارد معامله میشوند. چنین کاری باعث چند برابر شدن ریسک معاملات میشود و احتمال از دست دادن کل سرمایه را نیز افزایش میدهد.
- ✔️ طمع کسب سودهای بزرگ: ممکن است تریدرها به طمع کسب سودهای بزرگتر، از لوریجهای بالا استفاده کنند حجم معاملات خود را بدون در نظر گرفتن ریسک آن افزایش دهند.
♻️ تلاش برای جبران ضرر
بعضی تریدرها بعد از ضرر کردن در یک معامله، به جای بررسی علت ضرر و تلاش برای درس گرفتن از اشتباه خود، سعی میکنند با انجام معامله بعدی ضرر خود را جبران کنند. در واقع این تریدرها به راحتی اشتباه خود را نمیپذیرند و تصور میکنند که اگر ترید بعدی آنها به سود برسد، اشتباه و ضرری رخ نداده است. با این رویکرد ممکن است به صورت تصادفی بعضی از ضررها جبران شوند، اما عادت به پذیرش اشتباه و درس گرفتن از آن در تریدرها شکل نمیگیرد و میتواند ضررهای سنگینتری به همراه داشته باشد.
مهمترین دلایل روانشناختی این اشتباه عبارتند از:
- ✔️ انکار اشتباه: پذیرش اشتباه برای بعضی از تریدرها از نظر روانی بسیار سنگین است و تصور میکنند که یک تریدر حرفهای نباید هیچ اشتباهی داشته باشد. به همین دلیل، اشتباه و ضرر خود را نمیپذیرند و به هر قیمتی تلاش میکنند که سرمایه از دست رفته خود را جبران کنند.
- ✔️ حس انتقامجویی: بعضی تریدرها بعد از ضرر کردن، حس انتقام نسبت به بازار یا یک دارایی خاص پیدا میکنند. در نتیجه، با انجام تریدهای عجولانه و بدون تحلیل کافی، ریسک اشتباه و انجام تریدهای ضررده را بالاتر میبرند.
- ✔️ استرس کاهش سرمایه: نگرانی از افت سرمایه و تلاش عجولانه برای برگرداندن آن به نقطه سر به سر نیز یکی از دلایلی است که تریدرها به سمت تریدهای غیرمنطقی برای جبران اشتباه سوق میدهد.
📆 ترید بدون نظم و دیسیپلین
دیسیپلین یا انضباط در اجرای برنامه معاملاتی نقش بسیار مهمی در موفقیت تریدرها دارد، اما یکی از اشتباهات رایج تریدرها این است که صرفاً با رسیدن به یک استراتژی سودآور، بدون هیچ برنامهای شروع به ترید میکنند و هیچ نظمی در تعداد معاملات، سشن معاملاتی و حجم پوزیشنها ندارند. بدون برنامه منظم، حتی استراتژیهای سودآور نیز نمیتوانند عملکرد پایداری داشته باشند و تریدرها را به سود پیوسته برسانند.
مهمترین نشانههای ضعف در انضباط تریدرها عبارتند از:
- ✔️ عجله برای ورود به معامله: بعضی تریدرها صبر کافی برای دریافت سیگنال قوی ندارند و بدون اینکه سیگنال خود را از طریق شیوههای مختلفی تأیید کنند، بلافاصله وارد معامله میشوند. در نتیجه، احتمال اشتباه و ضررده شدن تریدهای خود را بالا میبرند.
- ✔️ احساساتی شدن در زمان ترید: ممکن است تریدرها در هنگام ترید، درگیر احساساتی مثل ترس و طمع شوند و توانایی تصمیمگیری منطقی را از دست بدهند. در نتیجه، تریدهای آنها تبدیل به قمار میشود و نمیتواند به سود پایداری برسد.
- ✔️ تغییر مداوم استراتژی: برای رسیدن به سود پیوسته از ترید، باید به یک استراتژی مناسب دست پیدا کنید و به آن پایبند بمانید. تغییر مدام استراتژی و سبک معاملاتی یکی از نشانههای بینظمی در ترید است که میتواند ضررهای زیادی را به همراه داشته باشد.
📲 دنبال کردن سیگنالهای دیگران
برای موفقیت در ترید و کسب سود دائمی از فارکس و پراپ تریدینگ، باید توانایی تحلیل بازار را بر اساس دادههای تکنیکال و فاندامنتال داشته باشید. کسب تجربه و خبره شدن در این زمینه به صرف زمان و انرژی زیادی نیاز دارد، به همین دلیل بعضی تریدرها بهجای تمرکز روی پرورش مهارتهای خود به سراغ استفاده از تحلیلها و سیگنالهای معاملاتی دیگران میروند. با توجه به اینکه هیچ تریدری نمیتواند همیشه سیگنالهای درست و دقیقی ارائه کند، ترید بر اساس توصیه دیگران با ریسکهای زیادی همراه است و تریدرها را از مسیر موفقیت دور میکند.
مهمترین دلایلی که تریدرها را به سمت استفاده از سیگنالهای دیگران سوق میدهد عبارتند از:
- ✔️ نداشتن زمان کافی: ممکن است تریدری زمان کافی برای یادگیری و تحلیل بازار نداشته باشد و به اشتباه تصور کند که با استفاده از سیگنالهای معاملاتی دیگران، میتواند این کمبود زمان را جبران کند.
- ✔️ تنبل شدن ذهن: وابستگی به تحلیل دیگران و عدم بررسی بازار باعث تنبل شدن ذهن تریدرها میشود. در نتیجه، مهارتهای تحلیلی تریدرها به تدریج ضعیفتر میشود و توان انجام تحلیل مستقل را از دست میدهند.
- ✔️ کمبود دانش تحلیلی: تریدرهایی که دانش کافی برای تحلیل تکنیکال و فاندامنتال ندارند، در تریدهای خود دچار اشتباه میشوند و برای جبران این اشتباهات، به سراغ توصیههای سایر تریدرها یا کانالهای سیگنال میروند.
- ✔️ بیتوجهی به اخبار و رویدادهای اقتصادی: اخبار و رویدادهای سیاسی و اقتصادی تأثیر قابل توجهی روی بازار دارند و باید آنها را در تحلیل بازار در نظر گرفت. بعضی تریدرها از این اخبار غافل میمانند و به اشتباه وارد معامله میشوند که این موضوع در نهایت منجر به ضرر و تمایل به استفاده از تحلیلهای دیگران خواهد شد.
📝 ثبت نکردن معاملات در ژورنال
ننوشتن ژورنال معاملاتی یکی دیگر از اشتباهات رایج تریدرهاست که آنها را از مسیر موفقیت دور میکند.ژورنال معاملاتی بهترین ابزار برای بررسی و تحلیل تریدهای گذشته است که امکان درس گرفتن از اشتباهات و رفع نقاط ضعف استراتژی معاملاتی را فراهم میکند. بعضی تریدرها در نوشتن ژورنال سهل انگاری میکنند و تریدهای خود را به صورت کامل مستند نمیکنند. در نتیجه، منبعی برای بررسی تریدهای پیشین و کشف علت اصلی اشتباهات خود ندارند.
رایجترین دلایل این اشتباه در تریدرها عبارتند از:
- ✔️ اعتماد بیش از حد به حافظه: ممکن است تریدرها تصور کنند که تمام تریدها در ذهن آنها باقی میماند و نیازی به نوشتن آنها نیست، اما واقعیت این است که بعد از مدتی، تریدهای قبلی به خاطرات مبهمی در ذهن تبدیل میشوند که نمیتوان آنها را به درستی به خاطر آورد یا تحلیل کرد.
- ✔️ نداشتن نظم و انضباط: ثبت تریدها در یک دفتر یا فایل، نیازمند نظم و تعهد روزانه است. بعضی تریدرها به دلیل بینظمی در تریدهای خود، نوشتن ژورنال را به تعویق میاندازند یا به کلی آن را کنار میگذارند.
- ✔️ کماهمیت شمردن تریدهای قبلی: بعضی تریدرها با تصور اینکه باید تمرکز خود را روی آینده و بهبود معاملات بعدی قرار دهند، از تریدهای قبلی و علل اشتباهات خود غافل میشوند. در حالی که تریدهای گذشته یکی از بهترین منابع برای کشف نقاط ضعف و قوت است و میتواند اطلاعات ارزشمندی در اختیار آنها قرار دهد.
📝 جمعبندی
اشتباه در تحلیل و ترید، جزء جدانشدنی بازارهای مالی است و هیچ تریدری نمیتواند در ۱۰۰ درصد تحلیلهای خود، بدون اشتباه عمل کند. حتی تریدرهای بسیار با تجربه نیز ممکن است در تشخیص موقعیتهای مناسب برای معامله دچار خطا شوند و حد ضرر آنها فعال شود. نکته مهمی که فرق بین تریدر مبتدی و حرفهای را در چنین شرایطی مشخص میکند، پذیرش اشتباه و درس گرفتن از آن است. یک تریدر حرفهای به جای انکار اشتباه خود، آن را میپذیرد و با بررسی علت اشتباه، سعی میکند از آن درس بگیرد و در تریدهای بعدی خود آن را تکرار نکند. اشتباهات هر تریدر، منبع بینظیری برای کسب تجربه و بهبود استراتژی معاملاتی است.
❓ سؤالات متداول
- 🔹 آیا تریدرهای حرفهای هم اشتباه میکنند؟
▫️ بله، حتی حرفهایترین تریدرها هم ممکن است در تحلیلهای خود اشتباه کنند و بخشی از تریدهای آنها وارد ضرر شود. تفاوت این تریدرها با افراد مبتدی در این است که از اشتباهات برای شناسایی و رفع نقاط ضعف خود استفاده میکنند. - 🔹 چگونه از اشتباهات خود در ترید درس بگیریم؟
▫️ برای درس گرفتن از اشتباهات در ترید، باید تمام تریدهای خود را به همراه احساسات و استدلالهایی که در زمان باز کردن یا بستن پوزیشن داشتهاید، در یک ژورنال معاملاتی ثبت کنید. سپس به صورت دورهای ژورنال خود را مرور کنید تا رفتارهای اشتباه خود را بهتر بشناسید. - 🔹 چگونه میتوان جلوی تریدهای احساسی را گرفت؟
▫️ داشتن برنامه معاملاتی مشخص که استراتژیهای ورود و خروج به صورت دقیق در آن مشخص شده باشد، ترید کردن با نظم انضباط و توجه به اصول روانشناسی ترید میتواند جلوی بسیاری از تریدهای احساسی بالقوه را بگیرد.