تکنیک‌های پیشرفته در معاملات اوراق قرضه

📜 راهنمای کامل سرمایه‌گذاری در اوراق قرضه: از مبانی تا استراتژی‌های پیشرفته

یادگیری نحوه خرید اوراق قرضه، یکی از مهارت‌های کاربردی برای تریدرها و سرمایه‌گذاران بازارهای مالی است. تریدرها باید پیش از انجام معاملات اوراق قرضه مشخص کنند که کدام دارایی با اهداف سرمایه‌گذاری، جدول زمانی و سرمایه آن‌ها متناسب‌تر است و بر همین اساس درباره معاملات خود تصمیم‌گیری کنند.

در ادامه، راهنمای نهایی معاملات اوراق قرضه به صورت جامع (از مبانی تا تکنیک‌های پیشرفته برای سودآوری) شرح داده خواهد شد تا معامله‌گران بتوانند با دید بازتری در معاملات اوراق قرضه سرمایه‌گذاری کنند.

💡 اوراق قرضه چیست و چگونه کار می‌کند؟

اوراق قرضه نوعی وام است که از طرف سرمایه‌گذار به مجموعه خصوصی یا دولتی داده شده و در پایان دوره معاملاتی، همان مبلغ به‌همراه مجموعه‌ای از پرداخت‌های بهره (کوپن)، به تریدر یا سرمایه‌گذار پرداخت می‌شود.

به زبان ساده، اوراق قرضه به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد تا به نهادهای دولتی یا خصوصی، سرمایه قرض دهند و در مقابل، نهادهای دولتی یا خصوصی، در پایان دوره معاملاتی، اصل سرمایه را به همراه بهره‌ معینی به سرمایه‌گذار پرداخت می‌کنند.

اوراق قرضه، جزو اوراق بهادار قابل معامله محسوب می‌شوند و سرمایه‌گذاران می‌توانند این اوراق را در بازار ثانویه خرید و فروش کنند. به واسطه قابلیت خرید و فروش، افراد می‌توانند در صورت افزایش ارزش این دارایی‌ها، از پوزیشن فروش اوراق قرضه سود کسب کنند یا اگر ارزش این دارایی‌ها کاهش یابد، با فروش زودتر، از متضرر شدن خود جلوگیری کنند.

📚 انواع اوراق قرضه در بازارهای مالی

اوراق قرضه معمولاً بر اساس نوع مجموعه صادرکننده (شرکت‌های خصوصی، شهرداری‌ها و سازمان‌های دولتی) دسته‌بندی می‌شوند. زمانی که این نهادها برای بهبود وضعیت مالی، نیازمند جذب سرمایه باشند، اقدام به انتشار اوراق قرضه کرده و برای ترغیب سرمایه‌گذاران، شرایط جذابی مانند ارائه نرخ بهره بالا را پیشنهاد می‌دهند.

نرخ بهره‌ اوراق قرضه، بسته به میزان ریسک و اعتبار صادرکننده، متفاوت است. بنابراین، سرمایه‌گذاران پیش از خرید این اوراق باید به دقت ویژگی‌ انواع آن را بررسی کنند. در ادامه، به معرفی و بررسی دو نوع رایج اوراق قرضه خواهیم پرداخت:

🪪 اوراق قرضه دولتی

اوراق قرضه دولتی، از جمله اوراق مشارکت دولتی و اسناد خزانه اسلامی، ابزارهایی هستند که دولت‌ها برای تأمین منابع مالی منتشر می‌کنند. منابع مالی می‌توانند صرف اجرای پروژه‌های عمرانی، پرداخت بدهی‌های گذشته یا جبران کسری بودجه شوند.

در این فرآیند، سرمایه‌گذاران با خرید این اوراق در واقع به دولت وام می‌دهند و در ازای آن، در دوره‌های زمانی معین، سود مشخصی دریافت می‌کنند. آن‌چه این اوراق را به گزینه‌ای مطمئن برای سرمایه‌گذاری تبدیل می‌کند، تعهد دولت به بازپرداخت اصل سرمایه و سود آن در سررسید تعیین‌شده است. به همین دلیل، اوراق قرضه دولتی در مقایسه با بسیاری از ابزارهای مالی دیگر، جزو کم‌ریسک‌ترین روش‌های سرمایه‌گذاری محسوب می‌شوند.

🔖 اوراق قرضه شرکتی

اوراق قرضه شرکتی نوعی سند بدهی به شمار می‌آید که شرکت‌ها به‌منظور تأمین منابع مالی مورد نیاز برای فعالیت‌ها و پروژه‌های توسعه‌ای خود منتشر می‌کنند. در واقع سرمایه‌گذاران با خرید اوراق، سرمایه‌ای را در اختیار شرکت قرار می‌دهند و در ازای آن، سود معینی را در دوره‌های زمانی مشخص (معمولاً هر سه یا شش ماه) دریافت می‌کنند. در پایان مدت قرارداد یا همان زمان سررسید، شرکت موظف است اصل سرمایه پرداخت‌شده را به سرمایه‌گذار بازگرداند.

❗انتشار اوراق قرضه شرکتی برای بسیاری از مجموعه‌ها به‌عنوان جایگزینی مؤثر برای دریافت تسهیلات بانکی یا عرضه سهام جدید محسوب می‌شود. چرا که این روش، امکان تأمین سرمایه، بدون کاهش مالکیت سهام‌داران را فراهم می‌کند و در عین حال، ساختار سرمایه شرکت را متنوع‌تر می‌سازد.

💡 چرا باید در اوراق قرضه سرمایه‌گذاری کنیم؟

اوراق قرضه منبعی پایدار برای ایجاد جریان نقدی به شمار می‌روند. به همین دلیل، اوراق قرضه برای سرمایه‌گذارانی که قصد داشتن درآمدی پایدار دارند، گزینه‌ای مناسب محسوب می‌شود و در صورتی که یک پرتفوی متنوع از اوراق قرضه تشکیل دهید، می‌توانید انتظار بازدهی باثباتی را داشته باشید. بازدهی‌ای که در مقایسه با سایر صندوق‌های بازار بالاتر است و در عین حال، نوسانات کمتری نسبت به بازار سهام دارد.

حتی در شرایطی که نرخ بهره در سطح پایینی قرار دارد، سرمایه‌گذاران با انتخاب اوراق قرضه بازارهای نوظهور، به هدف درآمدزایی خود دست پیدا می‌کنند.

❗توجه داشته باشید که اوراق قرضه بازارهای نوظهور، در کنار بازدهی بالاتر، ریسک‌های بیشتری به همراه دارند و انتخاب آن‌ها مستلزم ارزیابی دقیق‌تری از ظرفیت ریسک‌پذیری سرمایه‌گذار است.

🧺 3 استراتژی مدیریت اوراق قرضه

در تصور بسیاری از افراد، انجام معاملات به سادگی خریدن سهامی با بالاترین بازدهی و نگه داشتن آن تا زمان مشخص است. اگرچه این روش هنگام خرید یک گواهی سپرده (CD) از بانک محلی به خوبی جواب می‌دهد اما در دنیای معاملات اوراق قرضه کارساز نیست. اگر به دنبال یک استراتژی کارساز هستید، ابتدا باید راه و رسم متنوع‌سازی سبد معاملاتی را آموزش ببینید.

گزینه‌های متعددی برای ساختاردهی به یک سبد (پرتفوی) اوراق قرضه وجود دارد و هر استراتژی با میزان ریسک به ریوارد مختص به خود همراه است:

🛌 استراتژی مدیریت غیرفعال اوراق قرضه

سرمایه‌گذار غیرفعال که از استراتژی خرید و نگهداری (Buy-and-Hold) پیروی می‌کند، به دنبال سودگیری پایدار و تضمینی از اوراق قرضه است. در این روش، سرمایه‌گذار، اوراق قرضه را به‌صورت تکی خریداری کرده و تا زمان سررسید، آن‌ را در سبد معاملاتی خود حفظ می‌کند.

در واقع اوراق قرضه، ابزاری برای ایجاد درآمدی پایدار، امن و قابل پیش‌بینی محسوب می‌شود. معمولا اکثر تریدرها در این روش سرمایه‌گذاری، سود گرفته شده از معاملات اوراق قرضه را در سایر دارایی‌های خود سرمایه‌گذاری می‌کنند.

سرمایه‌گذار در این استراتژی، پیش‌بینی خاصی درباره تغییرات نرخ بهره در آینده ندارد. به همین دلیل، نوسانات قیمت اوراق قرضه در بازار تا زمانی که به سررسید نرسیده‌اند، اهمیت زیادی برای او ندارد. در نتیجه سرمایه‌گذار اوراق را نگه می‌دارد تا در زمان سررسید، مبلغ آن را به‌طور کامل دریافت کند.

حتی اگر اوراق با قیمتی کمتر از ارزش اسمی (یعنی با تخفیف) خریداری شده باشند، باز هم انتظار می‌رود که در پایان دوره، مبلغ به صورت کامل پرداخت شود. به این ترتیب، سرمایه‌گذار به بازدهی مورد نظر خود دست پیدا می‌کند.

🏃 استراتژی مدیریت فعال اوراق قرضه

سرمایه‌گذار به‌طور مداوم، بازار را با استفاده از استراتژی مدیریت فعال اوراق قرضه تحلیل می‌کند. او بر اساس تحلیل‌ها و پیشبینی‌های خود، تصمیم به خرید یا فروش اوراق می‌گیرد. هدف این رویکرد، کسب بازدهی بیشتر نسبت به استراتژی‌های غیرفعال است. در این روش، تشخیص تغییرات نرخ بهره نقش بسیار مهمی دارد.

پیش‌بینی کاهش نرخ بهره:

اگر سرمایه‌گذار انتظار داشته باشد که نرخ بهره کاهش پیدا کند، معمولاً اقدام به خرید اوراق قرضه، به‌ویژه اوراقی با سررسید بلندمدت می‌کند. دلیل این کار آن است که وقتی نرخ بهره پایین می‌آید، ارزش اوراقی که قبلاً با نرخ بالاتر خریداری شده‌اند، افزایش می‌یابد. در نتیجه، سرمایه‌گذار می‌تواند از رشد قیمت این اوراق سود ببرد.

پیش‌بینی افزایش نرخ بهره:

در مقابل، اگر احتمال داده شود که نرخ بهره افزایش می‌یابد، سرمایه‌گذار، اوراق قرضی بلندمدت خود را می‌فروشد. چون با افزایش نرخ بهره، قیمت این نوع دارایی کاهش یافته و نگهداری آن‌ها می‌تواند باعث ضرر شود. در چنین شرایطی، سرمایه به اوراق کوتاه‌مدت منتقل می‌شود تا هم از زیان احتمالی جلوگیری شود و هم آمادگی برای خرید اوراق جدید با نرخ بهره بالاتر وجود داشته باشد.

🧬 شاخص‌سازی (Indexation) و ایمن‌سازی (Immunization)

شاخص‌سازی و ایمن‌سازی، دو استراتژی مدیریت سبد اوراق قرضه هستند که بین رویکرد غیرفعال (Passive) و فعال (Active) قرار می‌گیرند. هر کدام هدف و روش خاص خود را دنبال می‌کنند:

شاخص‌سازی (Indexation) 🟢

استراتژی شاخص‌سازی یکی از رویکردهای غیرفعال در سرمایه‌گذاری است که در آن سرمایه‌گذار تلاش نمی‌کند با پیش‌بینی روند بازار، بازدهی بالاتری کسب کند. هدف اصلی او، کسب بازدهی برابر با یک شاخص معین از بازار اوراق قرضه است. در این استراتژی، ترکیب سبد اوراق قرضه بر اساس وزن اوراق موجود در شاخص مرجع تعیین می‌شود. با این روش، بازدهی سبد سرمایه‌گذاری توسط نوسانات همان شاخص، افزایش می‌یابد.

ایمن‌سازی (Immunization) 🔴

استراتژی ایمن‌سازی یک روش نیمه‌فعال در مدیریت اوراق قرضه است که با هدف محافظت از سبد سرمایه‌گذاری در برابر نوسانات نرخ بهره اجرا می‌شود. در این رویکرد، سرمایه‌گذار تلاش می‌کند تا یک نرخ بازده مشخص را برای یک دوره زمانی معین تثبیت کند، بدون توجه به اینکه نرخ بهره در آینده افزایش یا کاهش پیدا کند. این استراتژی برای سرمایه‌گذارانی مناسب است که در آینده تعهد مالی مشخصی دارند.

📝 نتیجه‌گیری

اوراق قرضه یکی از ابزارهای مهم در بازار مالی به شمار می‌روند که فرصت‌های متنوعی را برای سرمایه‌گذاری فراهم می‌کنند. اوراق قرضه می‌توانند از گزینه‌های کم‌ریسک مثل اوراق دولتی گرفته تا اوراق شرکتی را شامل شوند. سرمایه‌گذاران با توجه به اهداف مالی، میزان ریسک‌پذیری و افق زمانی خود، می‌توانند یکی از استراتژی‌های مختلف مانند خرید و نگهداری، مدیریت فعال، شاخص‌سازی یا ایمن‌سازی را انتخاب کنند.

برای تصمیم‌گیری بهتر، آشنایی با مفاهیمی مثل نرخ بهره و دیرش و درک تأثیر آن‌ها بر قیمت اوراق، اهمیت زیادی دارد. اگر سرمایه‌گذار استراتژی مناسبی را انتخاب کند، می‌تواند هم از سرمایه‌اش محافظت کند و هم بازدهی مناسبی به‌دست آورد. به همین دلیل، اوراق قرضه در صورتی که با شناخت درست و برنامه‌ریزی انجام شوند، می‌توانند بخش قابل اتکایی از سبد سرمایه‌گذاری افراد و نهادها را تشکیل دهند.

❓ سوالات متداول

اوراق قرضه برای چه نوع سرمایه‌گذارانی مناسب است؟

برای افرادی که به دنبال درآمد ثابت با ریسک کمتر نسبت به سهام هستند.

آیا امکان فروش اوراق قرضه قبل از سررسید وجود دارد؟

بله، اوراق قرضه را می‌توان در بازار ثانویه پیش از سررسید به فروش رساند.

رابطه نرخ بهره با قیمت اوراق قرضه چیست؟

با افزایش نرخ بهره، قیمت اوراق قرضه کاهش می‌یابد و برعکس.