آموزش بهینه سازی سبد معاملاتی با استفاده از تئوری پرتفوی مدرن (MPT)

تئوری پرتفوی مدرن (MPT): بهینه‌سازی سبد معاملاتی 📊

بهینه سازی پرتفوی و مدیریت سبد معاملاتی یکی از مهارت‌های ضروری تریدرها برای کسب سود از بازارهای مالی به حساب می‌آید. برای بهینه سازی سبد معاملاتی روش‌های مختلفی وجود دارد که یکی از مشهورترین آنها، استفاده از تئوری پرتفوی مدرن (MPT) است. این نظریه به تریدرها و سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا سبد معاملات خود را به نحوی بچینند که حداکثر سود ممکن نصیب آنها شود. در این مقاله بررسی می‌کنیم که نظریه پورتفولیوی مدرن چیست و چطور می‌توان از مدیریت سبد با MPT برای افزایش سود ترید استفاده کرد. پیشنهاد می‌کنیم تا پایان مطلب با ما همراه باشید.

💡 تئوری پرتفوی مدرن چیست؟

تئوری پرتفوی مدرن (Modern Portfolio Theory یا به اختصار MPT) که با عنوان نظریه سبد سهام مدرن نیز شناخته می‌شود، نظریه‌ای در زمینه سرمایه‌گذاری است که به سرمایه‌گذاران و تریدرها اجازه می‌دهد تا به ازای یک میزان ریسک مشخص، بیشترین سود را از معاملات ببرند. به عبارت دیگر، هدف این نظریه این است که چارچوبی برای ایجاد یک پرتفوی یا سبد سرمایه‌گذاری بهینه در اختیار تریدرها قرار دهد. این نظریه را هری مارکوویتز (Harry Markowitz) در «مقاله اقتصاد» در سال ۱۹۵۲ مطرح کرد و بعدها به خاطر همین نظریه برنده جایزه نوبل شد.

نظریه سبد مدرن با انجام محاسبات ریاضی و در نظر گرفتن نسبت ریسک به سود، اجزای تشکیل‌دهنده سبد معاملاتی تریدرها را مشخص می‌کند. البته ایدهٔ اصلی این نظریه بر مبنای متنوع‌سازی (Diversification) پرتفو بنا شده است و فرض آن بر این است که ترید کردن یک سبد متشکل از چند دارایی مختلف، ریسک کمتری نسبت به ترید یک دسته خاص از دارایی‌ها دارد.

🔍📊 اصول پایه‌ای تئوری پرتفوی مدرن (MPT) برای بهینه سازی پرتفوی

نظریه پرتفوی مدرن یک چارچوب کلی برای ساخت سبدهای سرمایه‌گذاری بهینه ارائه می‌کند و معتقد است که تریدرها و سرمایه‌گذاران می‌توانند با ترکیب مناسب دارایی‌های مختلف، به ازای تحمل مقدار مشخصی از ریسک، بیشترین بازده را کسب کنند. این نظریه از چند مفهوم پایه‌ای تشکیل شده است که در ادامه با آنها آشنا می‌شویم.

🌐💼 تنوع بخشی (Diversification)

یکی از مفاهیم اساسی در نظریه MPT و بهینه سازی پرتفوی، اهمیت تنوع‌بخشی یا متنوع سازی سبد معاملاتی است. برای این کار، تریدرها باید سرمایه خود را بین دارایی‌های مختلفی مثل جفت ارزهای فارکس، سهام، کالاها، اوراق قرضه و سایر دارایی‌های قابل معامله در بازار پخش کنند. هدف از متنوع‌سازی این است که با سرمایه‌گذاری در دارایی‌هایی که همبستگی کامل با یکدیگر ندارند، ریسک کلی سبد معاملاتی به حداقل برسد.

همبستگی (Correlation) رابطه بین دو دارایی مختلف را نشان می‌دهد و با ضریب همبستگی که عددی بین -۱ تا ۱ است، اندازه‌گیری می‌شود:

• ✔️ ضریب همبستگی -۱ نشان‌دهنده همبستگی منفی کامل است. یعنی اگر یک دارایی در جهت مثبت حرکت کند، حرکت دارایی دیگر در جهت منفی خواهد بود. به عبارت دیگر، دو دارایی کاملاً خلاف جهت یکدیگر حرکت می‌کنند.
• ✔️ ضریب همبستگی ۱ نشان‌دهنده همبستگی مثبت کامل است. یعنی هر دو دارایی در یک جهت حرکت می‌کنند و رشد یا ریزش یکی از آنها با رشد یا ریزش دارایی دیگر همسو خواهد بود.

اگر دارایی‌های یک سبد سرمایه‌گذاری دارای همبستگی مثبت کامل باشند، ریسک یا انحراف معیار (standard deviation) سبد افزایش پیدا می‌کند. بر اساس تئوری پرتفوی مدرن، با انتخاب دارایی‌هایی که همبستگی کامل ندارند می‌توان این ریسک را به حداقل رساند. برای مثال، اگر یک پرتفوی از دو دارایی A و B تشکیل شده و ضریب همبستگی بین آن‌ها مثلاً -۰.۹ باشد، یعنی این دو دارایی یک همبستگی منفی قوی دارند، بنابراین کاهش ارزش A احتمالاً با افزایش ارزش B جبران می‌شود و برآیند کلی سبد معاملاتی سودآور باقی خواهد ماند.

📈🔝 مرز کارا (Efficient Frontier)

نظریه پرتفوی مدرن مفهومی تحت عنوان «مرز کارا» یا مرز بهینه را معرفی می‌کند که مجموعه‌ای از سبدهای سرمایه‌گذاری را با بالاترین بازده قابل انتظار به ازای میزان معینی از ریسک نشان می‌دهد. در صورتی یک سبد را بهینه و کارا می‌نامند که هیچ سبد دیگری در ازای ریسک پایین‌تر یا مشابه آن، بازده بالاتری به همراه نداشته باشد. مرز کارا یک خط منحنی شکل است، چون با هر میزان افزایش ریسک، بازده آن نسبتاً کوچکتر می‌شود.

⭐ سبدهای معاملاتی که روی منحنی مرز کارا قرار داشته باشند بهینه‌ترین سبدها هستند و بهترین نسبت ریسک به ریوارد را ارائه می‌کنند. هدف نظریه پرتفوی مدرن نیز شناسایی بهترین پرتفو روی مرز کارا است که با میزان ریسک قابل تحمل تریدرها و اهداف معاملاتی آنها مطابقت داشته باشد. البته مرز کارا برای تمام تریدرها و سرمایه‌گذاران یکسان نیست و به عوامل مختلفی مثل تعداد دارایی‌های موجود در سبد، صنایع هر یک از دارایی‌ها و میزان ریسک قابل قبول برای هر تریدر بستگی دارد.

منحنی مرز کارا یا مرز بهینه در نظریه پرتفوی مدرن از چندین بخش تشکیل شده است:

📈 بازده مورد انتظار (Expected Return)

بازده مورد انتظار سبد، به ارزش قابل انتظار توزیع احتمالاتی بازده‌هایی اشاره دارد که می‌تواند برای سرمایه‌گذاران به همراه داشته باشد. برای محاسبه بازده مورد انتظار، بازده هر دارایی در وزن آن در سبد ضرب شده و نتایج با یکدیگر جمع می‌شوند. به عنوان مثال، اگر یک سرمایه گذار ۸۰ درصد در دارایی A با بازده قابل انتظار ۱۰ و ۲۰ درصد سرمایه گذاری کند و ۲۰ درصد دارایی خود را نیز به دارایی B با بازده ۳ درصد اختصاص دهد، بازده مورد انتظار سبد برابر با ۸.۶ درصد خواهد بود.

↔️ انحراف معیار (Standard Deviation)

انحراف معیار میزان نوسان یا ریسک دارایی‌ها را اندازه‌گیری می‌کند و از آن برای اندازه‌گیری میزان تغییرات ارزش دارایی در طول یک بازه زمانی مشخص استفاده می‌شود. دارایی‌هایی که حرکات گسترده‌تر و تغییرات بیشتری داشته باشند، ریسک بالاتری خواهند داشت.

انحراف معیار سبد بستگی به موارد زیر دارد:

• ✔️ انحراف معیار هر دارایی در سبد
• ✔️ وزن هر دارایی
• ✔️ میزان همبستگی بین دارایی‌ها

💵 نرخ بدون ریسک (Risk-Free Rate)

نرخ بدون ریسک یا نرخ ریسک فری به نرخ بازدهی قابل انتظار از یک دارایی با ریسک صفر اشاره دارد. البته تمام دارایی‌ها یک مقدار ریسک ذاتی دارند، به همین دلیل دارایی‌هایی که ریسک ذاتی کمتر و بازده ثابت و مشخصی داشته باشند، ریسک فری یا بدون ریسک در نظر گرفته می‌شوند. برای مثال، اوراق خزانه ۳ ماهه دولتی را می‌توان در دسته دارایی‌های بدون ریسک قرار داد.

<0xF0><0x9F><0x93><0x88> خط تخصیص سرمایه (Capital Allocation Line – CAL)

خط تخصیص سرمایه (CAL) خطی است که رابطه بین ریسک و بازده دارایی‌های ریسکی را نشان می‌دهد. شیب این خط «نسبت شارپ» (Sharpe ratio) نامیده می‌شود و بیانگر میزان افزایش بازده مورد انتظار به ازای هر واحد افزایش در ریسک است.

در نقطه‌ی B که CAL با مرز کارا مماس می‌شود، نسبت ریسک به ریوارد به بیشترین مقدار خود می‌رسد و سبد بهینه یا سبد بازار شکل می‌گیرد. این سبد ترکیبی از حداقل یک دارایی بدون ریسک و دارایی‌های پرریسک است و بالاترین نسبت شارپ را دارد که بر اساس نظریه MPT، بهترین حالت برای بهینه سازی پرتفوی به حساب می‌آید.

⚖️ تعادل ریسک و بازده (Risk and Return Trade-off)

در نظریه MPT فرض بر این است که تریدرها ریسک‌گریز هستند و سعی می‌کنند در برابر یک مقدار ریسک مشخص، بیشترین بازده را کسب کنند یا برای کسب یک بازده مشخص، کمترین ریسک ممکن را متحمل شوند. در این نظریه، ریسک معمولاً به صورت نوسان یا انحراف معیار بازدهی‌ها سنجیده می‌شود و ریسک را در دو دسته سیستماتیک و غیر سیستماتیک بررسی می‌کند:

• ✔️ ریسک سیستماتیک: این ریسک که با عنوان ریسک بازار (market risk) نیز شناخته می‌شود، به ریسک ذاتی کل بازارهای مالی و مواردی مثل رکود اقتصادی یا تغییرات نرخ بهره اشاره دارد. این نوع ریسک‌ها بخشی از بازار هستند و نمی‌توان با متنوع کردن پرتفوی آنها را کاهش داد یا از بین برد.
• ✔️ ریسک غیر سیستماتیک: این نوع ریسک مختص دارایی‌ها یا حوزه‌های خاصی است که با تنوع‌بخشی مناسب به سبد، می‌توان آن را کاهش داد. به همین دلیل این ریسک را ریسک قابل تنوع‌بخشی (diversifiable risk) نیز می‌نامند.

🔧 بهینه سازی پرتفوی با استفاده از تئوری پرتفوی مدرن

نظریه سبد مدرن یا MPT از چند مرحله و تکنیک کلیدی تشکیل شده است که تریدرها می‌توانند بر اساس آنها، نسبت ریسک به بازده معاملات خود را بهینه کنند. این مراحل و تکنیک‌ها عبارتند از:

💼 استراتژی‌های تخصیص دارایی (Asset Allocation Strategies)

تخصیص دارایی فرآیند تقسیم سرمایه بین دسته‌های مختلف دارایی مثل سهام، جفت ارزهای مختلف، اوراق قرضه، کالاها، کریپتو و غیره است. هدف از این کار این است که ترکیبی از دارایی‌های با همبستگی پایین تشکیل شود و ریسک سبد به حداقل برسد. برای مثال، سهام و اوراق قرضه معمولاً همبستگی کمی با هم دارند و به همین دلیل، ترکیب آن‌ها می‌تواند نوسان‌های سبد را در شرایط مختلف بازار کاهش دهد و عملکرد بهینه‌تری به همراه داشته باشد.

🌍 تکنیک‌های متنوع‌سازی (Diversification Techniques)

متنوع‌سازی صرفاً محدود به تخصیص دارایی بین کلاس‌های مختلف نیست و با در نظر گرفتن موارد زیر می‌توان ریسک را کاهش داد:

• کلاس دارایی: سرمایه‌گذاری در انواع مختلف دارایی‌ها مانند جفت ارزهای فارکس، سهام، اوراق با درآمد ثابت، املاک و مستغلات، و کالاها باعث بهینه سازی پرتفوی می‌شود.
• موقعیت جغرافیایی: سرمایه‌گذاری در بازارهای داخلی و بین‌المللی می‌تواند به کاهش ریسک‌های منطقه‌ای یا کشوری کمک کند.
• حوزه اقتصادی: سرمایه‌گذاری در صنایع مختلف مثل فناوری، سلامت و انرژی می‌تواند برای مدیریت ریسک‌های مرتبط با یک بخش خاص مفید باشد.

📈⚖️ بازده تعدیل شده با ریسک (Risk-Adjusted Returns)

یکی از مفاهیم مهم در نظریه پورتفولیوی مدرن، بازده تعدیل شده با ریسک است. یعنی بازده یک سرمایه‌گذاری باید در مقایسه با میزان ریسک پذیرفته شده ارزیابی شود. مهم‌ترین شاخص در این زمینه نسبت شارپ (Sharpe Ratio) است که بازده مازاد یک سرمایه‌گذاری (بالاتر از نرخ بدون ریسک) را نسبت به نوسان یا انحراف معیار آن اندازه‌گیری می‌کند. نسبت شارپ بالاتر نشان‌دهنده بازده بهتر در مقایسه با ریسک است. علاوه بر این، شاخص‌هایی مثل آلفا (میزان بازده اضافی نسبت به بازار) و بتا (میزان حساسیت دارایی نسبت به نوسان‌های بازار) نیز به مقایسه عملکرد سبدها یا سرمایه‌گذاری‌های مختلف کمک می‌کنند.

🔄 فرآیند بهینه‌سازی سبد (Portfolio Optimization Process)

در فرآیند بهینه سازی پرتفوی باید ترکیبی از دارایی‌ها انتخاب شوند که در ازای یک میزان ریسک مشخص، بیشترین بازدهی را به همراه داشته باشند. این فرآیند نیازمند تحلیل بازده مورد انتظار، میزان نوسان و همبستگی بین دارایی‌هاست که با استفاده از مدل‌های ریاضی، بهترین ترکیب ممکن آن روی مرز کارا (Efficient Frontier) شناسایی می‌شود. هدف اصلی این مرحله، ساخت سبدی است که متناسب با ریسک‌پذیری سرمایه‌گذاران تنظیم شده باشد و بیشترین میزان ریسک به بازده را ارائه کند.

🚀 مزایای نظریه پرتفوی مدرن

• ✅ کاهش ریسک: این نظریه با توزیع سرمایه بین دارایی‌های متنوع، به کاهش ریسک غیر سیستماتیک کمک می‌کند. با این کار، حتی اگر بخشی از سرمایه‌گذاری‌ها عملکرد ضعیفی داشته باشند و به سود نرسند، باز هم امکان کسب سود از کل پرتفو وجود دارد.
• ✅ ارائه بازده بهینه بر اساس میزان تحمل ریسک: نظریه MPT به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد که سبد معاملاتی خود را بر اساس میزان ریسک‌پذیری خود انتخاب کنند و بیشترین سود ممکن را از آن به دست بیاورند. با این کار، جلوی بسیاری از ریسک‌های غیرضروری گرفته می‌شود.
• ✅ رویکرد علمی و داده‌محور: تئوری پرتفوی مدرن یک روش سیستماتیک و مبتنی بر داده برای تصمیم‌گیری درباره معاملات ارائه می‌دهد. بنابراین احساسات را از فرآیند تصمیم‌گیری حذف می‌کند و ریسک تصمیمات هیجانی را به حداقل می‌رساند.
• ✅ بهینه سازی پرتفوی: با کمک نظریه MPT و با تمرکز بر ترکیب بهینه دارایی‌ها به جای انتخاب یک دارایی خاص، سرمایه‌گذاران می‌توانند سبد سرمایه‌گذاری بهینه‌تری بسازند و سود بیشتری را از معاملات خود ببرند.

⚠️ معایب و محدودیت‌های نظریه پرتفوی مدرن

• ⭕ مفروضات مربوط به کارایی بازار: در نظریه پرتفوی مدرن فرض بر این است که بازارها کارا (efficient) هستند و تمام تریدرها و سرمایه‌گذاران به اطلاعات یکسانی دسترسی دارند. در دنیای واقعی، ممکن است شرایط کاملاً ایده‌آل نباشد و بعضی سرمایه‌گذاران به اطلاعات بهتری دسترسی داشته باشند.
• ⭕ محدودیت‌های دنیای واقعی: مدل‌های ریاضی مورد استفاده در MPT معمولاً پیچیدگی‌های دنیای واقعی را در نظر نمی‌گیرند و ساده‌سازی‌هایی انجام می‌دهند که باعث کاهش دقت آنها می‌شود. عواملی مثل مالیات، هزینه‌های معاملاتی و محدودیت‌های نقدشوندگی می‌توانند روی اجرای دقیق این نظریه تأثیر داشته باشند.
• ⭕ تأثیر احساسات انسانی: یکی از مفروضات تئوری پرتفوی مدرن این است که تریدرها کاملاً منطقی و ریسک‌گریز عمل می‌کنند، در حالی که در شرایط واقعی بازار، احساساتی مثل ترس و طمع و سوگیری‌های ذهنی مختلف روی تصمیمات آنها تأثیر منفی دارند و باعث رفتارهای احساسی و غیرمنطقی می‌شوند.

📝 جمع‌بندی

نظریه پرتفوی مدرن (MPT) به عنوان یکی از مهم‌ترین نظریه‌های اقتصادی، تأثیر زیادی روی شیوه‌های مدیریت سبد سرمایه‌گذاری و بهینه سازی پرتفوی داشته است. این نظریه با کمک محاسبات ریاضی، چهارچوبی را تعیین می‌کند که می‌توان بر اساس آن، بهینه‌ترین سبد را برای ترید و سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی تشکیل داد. پایه اصلی این نظریه، تنوع بخشیدن به پرتفو و تقسیم سرمایه بین دارایی‌های مختلف است. این نظریه با وجود محدودیت‌های خود، همچنان یکی از ابزارهای قدرتمند برای مدیریت ریسک ترید و کسب بیشترین سود از معاملات در بازارهای مالی به حساب می‌آید.

❓ سؤالات متداول

🔹 هدف اصلی نظریه پرتفوی مدرن چیست؟

▫️ هدف اصلی نظریه پرتفوی مدرن این است که با تخصیص بهینه دارایی‌ها در یک سبد سرمایه‌گذاری، در ازای تحمل یک مقدار ریسک مشخص بیشترین بازده را برای تریدرها به همراه داشته باشد.

🔹 نظریه سبد مدرن چگونه ریسک معاملات را کاهش می‌دهد؟

▫️ این نظریه از مدل‌های ریاضیاتی برای بهینه سازی پرتفوی استفاده می‌کند و مبنای اصلی آن، تنوع بخشیدن به سبد معاملات است. بر اساس این نظریه، با توزیع سرمایه بین دارایی‌ها و حوزه‌های مختلف می‌توان ریسک‌های غیر سیستماتیک بازار را تا حد زیادی کاهش داد.

🔹 چطور می‌توان از تئوری پرتفوی مدرن استفاده کرد؟

▫️ برای استفاده از نظریه پرتفوی مدرن باید با در نظر گرفتن میزان ریسک‌پذیری و همچنین سبک معاملاتی و اهداف خود، بهترین ترکیب از دارایی‌ها را با در نظر گرفتن همبستگی آنها در سبد معاملات خود بگنجانید. سپس این سبد را به صورت منظم بررسی کنید و در صورت نیاز، ترکیب آن را به نحوی تغییر دهید که همواره بیشترین بازده را با کمترین ریسک به همراه داشته باشد.

📊 سبد معاملاتی خود را هوشمندانه بچینید و بازدهی‌تان را بهینه کنید! تئوری پرتفوی مدرن (MPT) و تنوع‌بخشی، کلید مدیریت ریسک و کسب سود پایدار است. پراپ تریدینگ هوشمند به شما امکان می‌دهد تا با سرمایه قابل توجه، این اصول را در عمل پیاده کرده و یک سبد معاملاتی حرفه‌ای بسازید، بدون آنکه سرمایه شخصی خود را به خطر بیندازید. چه پلن A با آزادی در حجم معاملات و چارچوب زمانی مشخص را برای اجرای سریع‌تر استراتژی خود انتخاب کنید، چه پلن B را برای انعطاف‌پذیری بیشتر و ساخت پورتفولیو بدون فشار زمانی ترجیح دهید، ما به شما کمک می‌کنیم! 👇

مشاهده پلن A
مشاهده پلن B

(هنوز امتیازی ثبت نشده است)
شما می‌توانید اولین نفری باشید که امتیاز می‌دهد:

Loading...